Zelf-handicappen is het – al dan niet bewust – creëren van handicaps voor jezelf om je daardoor te kunnen indekken tegen een mogelijke mislukking. Het is misschien moeilijk voor te stellen, maar sporters doen dit met regelmaat.
De 28-jarige Belgische snookerspeler Luca Brecel won al op tienjarige leeftijd een regionaal toernooi bij de mannen. In 2010 werd hij op vijftienjarige leeftijd Belgisch kampioen, en enkele weken later in Boekarest Europees kampioen. Twee jaar later, in 2012, plaatste hij zich als jongste speler ooit voor het WK. Maar het snooker-wonderkind, bijgenaamd the Belgian Bullet, werd al in de eerste ronde uitgeschakeld. Ook in de vier daaropvolgende keren slaagde hij er niet in om zijn grote belofte in te lossen. Het lukte hem in vijf pogingen niet om ook maar één partij op een WK te winnen.
Je zou verwachten dat hij bij een volgend WK er alles aan zou doen om de trend te keren: hard trainen, fysiek en mentaal fit worden, goed eten en slapen. Ongelooflijk maar waar, hij deed precies het tegenovergestelde. In 2023, in de weken voorafgaand aan zijn zesde WK “had hij niet meer dan een kwartiertje getraind (…) en hij had vooral veel gedronken en FIFA gespeeld.” Een prototypisch voorbeeld van zelf-handicappen.
Zelf-handicappen
Het is misschien moeilijk voor te stellen, maar sporters, inclusief topsporters als Brecel, doen dit met regelmaat. Hoe vaak dit gebeurt is onbekend, omdat zelf-handicappen moeilijk is te meten en vast te stellen. Probeer zelf maar eens aan te geven hoe vaak jij handicaps voor jezelf hebt gecreëerd om je zodoende in te dekken tegen een mogelijke mislukking. Dat is een proces waarvan je je vaak niet bewust bent.
Maar dat het gebeurt staat wel vast. In de sport, maar ook in andere domeinen als studie, werk, politiek, kunst en cultuur. Regelmatig hoor je, bijvoorbeeld, studenten zeggen dat ze pas enkele dagen voor een tentamen zijn gaan leren of de avond voor het tentamen zijn gaan feesten. Of ze geven aan te maken te hebben met (fictieve) persoonlijke problemen of gezondheidsklachten, of zogenaamd druk te zijn met andere dingen, zoals sport, muziek, familie of vrienden.
Lees verder op het SportScience blog van Nico van Yperen, hoogleraar Sportpsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Hoofdfoto: Luca Brecel wint het WK Snooker 2023 (Beeld: World Snooker Tour via Facebook)
