Op zaterdag 6 mei is het eindelijk zo ver. Dan worden Charles III tot koning en Camilla tot koningin van het Verenigd Koninkrijk gekroond in Westminster Abbey te Londen. Onder meer de BBC en NPO1 zenden de plechtigheid live uit. Historicus Bram van Leuveren geeft in deze tweede aflevering over de kroning een handig lijstje van vijf dingen waar je vooral op moet letten. Van een ‘gerecyclede’ kroon tot een – voor ‘gewone stervelingen’ – ultra-geheim ritueel.
1. Beknibbelen op pracht en praal
Dat de kroning van Charles en Camilla een bijzondere gebeurtenis belooft te worden, staat vast. Want het is voor het eerst in zeventig jaar tijd dat de ceremonie plaatsvindt. Voor het laatst gebeurde dat op 2 juni 1953. Toen doorliep de onlangs overleden Koningin Elizabeth II (1926-2022) de rituelen die onlosmakelijk met de plechtigheid verbonden zijn: de zalving, troonsbestijging, eedaflegging aan de adel en de openbare presentatie van de monarch aan het volk.
De kroning van Elizabeth in 1953 was zowel een visueel als muzikaal spektakel, waar maar liefst veertien maanden voorbereiding aan vooraf ging. Deelnemers repeteerden elke stap en handeling tot in den treuren. Ook moest hun ‘choreografie’ nauwkeurig overeenstemmen met de Britse Renaissancemuziek waarmee het vierhonderd-koppige koor de rituelen omlijstte. In hoeverre Charles en Camilla deze lijn van pracht en praal volgen, blijft tot op het laatste moment spannend.
Eerder gaf het koningspaar aan een meer ‘karige’ plechtigheid te verkiezen. Veel Britten lijden immers flink onder de zware economische tijden. Het is een verstandige keuze. Al in het vroegmoderne Europa van de vijftiende tot achttiende eeuw konden vorsten zich behoorlijk impopulair maken bij hun onderdanen als bleek dat zij meer geld hadden gespendeerd aan koninklijke plechtigheden dan de nationale schatkist aankon.
Koningin Elizabeth II wuift onderdanen toe vanaf het balkon op Buckingham Palace, volgend op haar kroning in Westminster Abbey op 2 juni 1953 (Beeld: via Wikimedia Commons)
2. Een ultra-geheim ritueel
Tijdens de zalvingsceremonie brengt de Aartsbisschop van Canterbury heilige olie aan op de handen, de borst en het voorhoofd van zowel Charles als Camilla. Daarmee verleent hij goddelijke goedkeuring aan hun regering. Toen de BBC Elizabeths kroning uitzond in 1953, wendde de camera zich beleefd van het ritueel af. Ondertussen schermden vier ridders van de Kousenband de plechtigheid af met een baldakijn. Dit gebeurde op aandringen van Elizabeth. Zij vond dat het uitzenden van de zalving afbreuk zou doen aan de mystiek van het ritueel. Vroegmoderne monarchen geloofden al dat hun zalving een bovenmenselijk ritueel betrof dat hen verhief tot vertegenwoordigers van de Christelijke god op aarde.
Aanvankelijk bevestigden bronnen binnen Buckingham Palace dat de zalvingsceremonie deze zaterdag voor het eerst live zou worden uitgezonden. Daarmee zouden Charles en Camilla voor een meer moderne aanpak kiezen. Het koningspaar zag daar onlangs echter van af en volgden daarmee de wens van Elizabeth om het ritueel zo geheim mogelijk te houden. Een speciaal voor de gelegenheid vervaardigd geborduurd scherm, waarin de namen van de landen in het Gemenebest zijn weergegeven, moet de ‘gewone sterveling’ op afstand houden.
Daarnaast willen Charles en Camilla de mystiek van het ritueel extra kracht bijzetten door de gewijde olie voor hun zalving voor het eerst uit Jerusalem te laten overkomen. In Jerusalem zetelden in de tiende eeuw voor Christus machtige Bijbelse koningen als David en Salomo. Door de bijzondere herkomst van de olie breed uit te meten in de Britse pers, proberen Charles en Camilla de zogenaamde band tussen hun koningshuis en de Bijbelse vorsten van weleer te benadrukken. Dat van een bloedband geen sprake is, legde ik uit in de eerste aflevering over de kroning.
3. De ‘gerecyclede’ kroon van Camilla
Wie denkt dat de kroning deze zaterdag niet meer dan een oppervlakkig feestje is, heeft het mis. In aanloop naar de plechtigheid hebben veel inwoners van het Gemenebest stevig gedemonstreerd tegen het Britse koningshuis als voormalig koloniaal instituut. Vooral de onwelwillendheid van het koningshuis om de nog altijd voelbare gevolgen van haar gewelddadige kolonisatie in de negentiende tot twintigste eeuw onder ogen te komen, is een heikel punt.
Charles en Camilla beseffen dat de hevige protesten het voortbestaan van hun koningshuis ernstig kunnen bedreigen. De kroning zal daaraan ongetwijfeld weinig veranderen en mogelijk zelfs verergeren. Wel is er geprobeerd een tijdelijke diplomatieke oplossing te vinden. Daarmee hopen ze protesten, vooral binnen Zuid-Aziatische gemeenschappen, tot een minimum te beperken.
Hedendaagse replica van de Koh-i-Noor-diamant (Foto: aiva, via Wikicommons)
Camilla heeft namelijk besloten om tijdens haar kroning niet de omstreden Koh-i-Noor-diamant te dragen uit het Indiase subcontinent. De diamant maakt onderdeel uit van de kroon van Koningin Mary, vernoemd naar Mary van Tack (1867-1953). Het Britse koningshuis gebruikt het kroonjuweel sinds 1911 voor de kroning van koninginnen. In 1849 stalen Britse troepen de Koh-i-Noor-diamant van Maharadja Dalip Singh (1838-1893), die regeerde over het Sikh-rijk in Punjab. De Britse pers omschreef de aangepaste Koningin Mary-kroon voor Camilla eufemistisch als een ‘gerecyclede’ kroon.
4. Niet één maar alle religies
Al sinds de kroning van Edgar van Engeland (±942-975) in 973, zweren Britse vorsten alleen het Christelijk geloof trouw. Daar komt deze zaterdag hoogstwaarschijnlijk verandering in. Bronnen binnen Buckingham Palace bevestigen dat Charles naar mogelijkheden zoekt om zichzelf in zijn eedaflegging als verdediger van alle religies op te werpen. En dus niet, zoals Elizabeth nog deed, uitsluitend van de Anglicaanse kerk, de Christelijke staatskerk van het Verenigd Koninkrijk.
Charles stond al tijdens zijn 64-jarige loopbaan als Prins van Wales bekend om zijn open houding tegenover andere religies. Meer dan eens sprak Charles zich openbaar uit over het belang om de religieuze diversiteit van het Verenigd Koninkrijk serieus te nemen. En deed hij voorstellen over de rol die het Britse koningshuis daarin zou kunnen spelen. Nog altijd bezoekt Charles graag uiteenlopende geloofshuizen, van moskeeën en synagogen tot Hindoe -en Sikhtempels.
Paardenballet dat de Bourbon-monarchie organiseerde voor elite en volk op 5 April 1612 in Parijs voor de verloving van de Franse met de Spaanse koningskinderen (Gravure)
5. Feesten voor iedereen
Geen koninklijke plechtigheid in het Verenigd Koninkrijk kan zonder een spectaculair feestje. Als ‘cadeautjes’ aan hun onderdanen organiseren Charles en Camilla daarom de zondag na de kroning een drietal evenementen: een grootschalig concert en lichtshow op Windsor Castle, waarvoor een paar duizend kaarten beschikbaar zijn, en luxueuze lunches die door het hele land zullen plaatsvinden. De line-up voor het concert is inmiddels bekend. Onder meer Andrea Bocelli, Alexis Ffrench, Kate Perry, de drie nog actieve leden van Take That en Lionel Richie, een goede vriend van Charles, zullen een bijdrage leveren.
Het koningspaar heeft hun feestelijke programmering voor zondag slim afgekeken van vroegmoderne vorsten. Ook die monarchen vermaakten hun onderdanen al graag met visueel en muzikaal spektakel. Natuurlijk met het doel om het volk aan zich te binden en eventuele opstandige critici gunstig te stemmen. Openbaar toegankelijke concerten en vuurwerkshows, maar ook nagespeelde toernooien en zelfs paardenballetten waren eerder regel dan uitzondering.
In zestiende -en zeventiende-eeuws Europa voerden rondreizende gezelschappen, zoals de Italiaanse Commedia dell’arte, dergelijk spektakel voor het volk uit. Of vorsten huurden hun allerbeste dichters, muzikanten en danschoreografen in. Wat dat betreft steekt het kroningsfeestje van Charles en Camilla daar wat bleekjes bij af. De BBC heeft er in ieder geval zin in: de omroep zendt het concert en de lichtshow op Windsor Castle deze zondag volledig uit.
De BBC en NPO zenden de kroningsplechtigheid rechtstreeks uit.
Fotocredits:
Hoofdfoto: Hoofdfoto: Koning Charles III en Koningin Camilla tijdens de officiële opening van de Senedd Cymru, het Parlement van Wales, op 7 juni 2011. (Foto: Senedd Cymru, via Wikimedia Commons / Welsh Parliament, Wales, via Wikimedia Commons)
Foto 1: Koningin Elizabeth II wuift onderdanen toe vanaf het balkon op Buckingham Palace, volgend op haar kroning in Westminster Abbey op 2 juni 1953. Foto: Maker onbekend, Wikimedia Commons, Library and Archives Canada / Bibliothèque et Archives Canada, K-0000046)
Foto 2: Hedendaagse replica van de Koh-i-Noor-diamant in het Prince of Wales Museum of Western India, Chhatrapati Shivaji Maharaj Vastu Sangrahalaya, Mumbai. (Foto: aiva, Wikimedia Commons)
Foto 3: Paardenballet dat de Bourbon-monarchie organiseerde voor elite en volk op 5 April 1612 in Parijs voor de verloving van de Franse met de Spaanse koningskinderen. Gravure door Jan Ziarnko, 1612. Foto: Bibliothèque nationale de France (Parijs), Département Estampes et photographie, RESERVE FOL-QB-201 (19).
Lees ook deel 1: Zijn de plechtige rituelen voor de kroning van Charles III en Camilla echt eeuwenoud? door Bram van Leuveren.
